Stichting Nijmeegs Bureau voor Roomsch-Katholieke Belangen

Archiefvormer	Stichting Nijmeegs Bureau voor Roomsch-Katholieke Belangen
Andere namen	R.K. Bevolkingsbureau Nijmegen Stichting Nijmeegsch Bureau voor Katholieke Belangen
Archief	721 Stichting Nijmeegs Bureau voor Roomsch-Katholieke Belangen
Soort entiteit	Organisatie
Type instelling	Particulier
Rechtsvorm	Stichting
Datering	1928-1970
Plaats	Nijmegen, Javastraat 33 (1929-1931) , Pauwelstraat 35 (1931-1944) , Berg en Dalseweg 147a (1946-1951) , Groesbeekseweg 20 (1951-1960) , Regentessestraat 27 (1960-1969) , Mozartstraat 36 (1970-1970)
Algemene context	Uit de statistieken van katholieke bevolkingsbureaus die in diverse steden waren opgezet, bleek in de jaren 1920 dat het aantal gemengde huwelijken (tussen katholieken en niet-katholieken) jaarlijks toenam. De katholieke kerk en media zagen deze ontwikkeling als bedreiging voor het katholicisme. In Nijmegen groeide bij katholieke organisaties de behoefte om meer inzicht te krijgen in het katholieke leven in de stad: statistieken over het aantal gemengde huwelijken, het percentage georganiseerde katholiek georganiseerden, jongeren die bij katholieke verenigingen zijn aangesloten, enzovoort, konden gebruikt worden om katholieke godsdienst verder te verbreiden.
Geschiedenis	Oprichting van het R.K. Bevolkingsbureau Het bestuur van het plaatselijk Steunfonds voor R.K. Kerken overlegde in november 1927 met katholieke verenigingen over het belang van een plaatselijk katholiek bevolkingsbureau. Een daarop ingestelde commissie adviseerde in februari 1928 tot oprichting van zo’n bureau in de vorm van een stichting. Op 10 januari 1929 werd de stichting Nijmeegsch Bureau voor Katholieke Belangen opgericht. De deken van dekenaat Nijmegen was de beschermheer. Werkzaamheden Op 2 januari 1930 begon het ‘R.K. Bevolkingsbureau’ zijn werkzaamheden. Alle katholieke instellingen, verenigingen en inwoners van Nijmegen werden opgeroepen gegevens aan te leveren. Het bureau, dat afhankelijk was van giften, nam het gehele gemeentelijk bevolkingsregister over en bundelde alle informatie in een kaartsysteem. Na de aanleg van het register werden wijzigingen nauwgezet bijgehouden. Alle katholieke organisaties en burgers kregen er vervolgens toegang toe – er waren nog geen regels over de bescherming van persoonsgegevens. Het Bevolkingsbureau kon met de gegevens bijvoorbeeld de pastoors op de hoogte stellen van adreswijzigingen van parochianen. Dit met als achterliggende reden te voorkomen dat de band van katholieken met hun geloof zou verflauwen. Daarnaast gaven de verzamelde gegevens inzicht in de algemene ontwikkelingen in het katholieke volksdeel. Zo bleek dat het aantal huwelijken tussen katholieken en andersdenkenden ook in Nijmegen bleef stijgen. De Gelderlander – destijds een katholieke krant – noemde dit in 1941 ‘de ramp der gemengde huwelijken’. Het bureau gaf verder het Parochieboekje van Nijmegen uit, met informatie over katholieke instellingen en verenigingen. Het eerste doel van de stichting – het verzamelen van gegevens over de katholieke inwoners – was hiermee bereikt. De stap naar actieve behartiging van katholieke belangen had de stichting nog niet gezet. Huisvesting Aanvankelijk was het bureau gevestigd in het huis van één van de leden. Pas op 18 oktober 1934 kon eindelijk een kantoor worden geopend op korte afstand van het stadhuis, aan de Pauwelstraat. Het kantoor en de gehele inventaris gingen tijdens het bombardement op de stad van 22 februari 1944 verloren. Na de Tweede Wereldoorlog werd het bureau opnieuw opgebouwd buiten het stadscentrum. Behartiging van katholieke belangen Na de oorlog uitten de katholieken opnieuw de wens om een Centraal Bureau ter Behartiging van de Katholieke Belangen op te richten, waarin allerlei sociale en charitatieve organisaties onderdak zouden vinden. Hiertoe werd in 1951 het Deken van Dijckfonds ingesteld. Dit ‘Katholiek Centraal Bureau’ kwam hetzelfde jaar nog tot stand, het Bevolkingsbureau nam er als eerste zijn intrek in. Ook de bureaus van de [[Raad voor Katholieke Actie, afdeling Nijmegen\|Katholieke Actie]], de [[Katholieke Culturele Raad Nijmegen\|Katholieke Culturele Raad]] en het Katholieke Sociale en Charitatieve Centrum vestigden zich hier. Onduidelijk is hoe de verhouding was tussen het Katholiek Centraal Bureau met de Stichting Nijmeegsch Bureau voor Katholieke Belangen. Ook over de latere jaren van het Bevolkingsbureau en de stichting is wat onduidelijkheid. Al zeker in april 1966 bestond de Stichting R.K. Bevolkingsbureau te Nijmegen. Waarschijnlijk was de Stichting Nijmeegsch Bureau voor Katholieke Belangen toen al opgeheven. Het Bevolkingsbureau wordt voor het laatst in 1970 vermeld.
Functies, beroepen of activiteiten	Doel was tweeledig: enerzijds het stichten en in stand houden van een register ter verzameling van alle gegevens over te Nijmegen gevestigde katholieken, die nuttig of nodig zijn voor de bevestiging of uitbreiding van de katholieke godsdienst. Anderzijds de behartiging van katholieke belangen in het algemeen.
Structuur of genealogie	Het bestuur van de stichting was een college van zeven regenten, van wie er zo mogelijk één pastoor van een parochie was. Het dagelijks bestuur had een voorzitter (in 1935 een pastoor), een secretaris en een penningmeester. Voorname Nijmegenaren waren lid, waaronder wethouder E.H. Kalwij, notaris F.H.G.J. Wolters en de latere burgemeester P.I.J.M. van der Velden. Aan het hoofd van de stichting stond een directeur.
Bron(nen)	De Gelderlander, 1926-1966.