| Archiefvormer | Schoenmakersgilde |
|---|---|
| Andere namen | Schoenmakersambt Nijmegen |
| Archief | 303 Schoenmakersgilde Nijmegen |
| Soort entiteit | Organisatie |
| Type instelling | Particulier |
| Datering | 1519-1818 |
| Plaats | Nijmegen |
| Algemene context | In de late middeleeuwen verenigden de stedelijke beoefenaars van beroepen zich in groepen, de zogenoemde gilden en ambachten. Dankzij de gilden waren de beroepen en de geleverde kwaliteit beschermd – er was nauwelijks concurrentie mogelijk door mensen van buiten de stad. Een leerling werd, na goedkeuring door het gilde en meestal tegen betaling, bij een gildelid in de praktijk opgeleid. Als hij de status van gezel had bereikt werkte de leerling een aantal jaren in dienst van zijn meester. Na het afronden van een meesterproef kon hij zich meester noemen. Aan toetreding tot een gilde werden diverse eisen gesteld, zo moest een gildelid het Nijmeegse burgerrecht bezitten. Onder anderen Joden en (vanaf 1592) katholieken waren lange tijd uitgesloten. Het stadsbestuur had zeggenschap over de gilden: het keurde onder andere de reglementen goed en stelde vast hoeveel leden elk gilde mocht tellen. Anderzijds hadden de gilden ook politieke macht. De leden van de belangrijkste gilden vormden samen het Sinter Claesgilde. Zes tot acht vertegenwoordigers hieruit, de Claesmeesters, controleerden het stadsbestuur en mochten voordrachten doen voor de raad. Na de Reductie van Nijmegen werd het Sinter Claesgilde in 1592 buitenspel gezet. |
| Geschiedenis | De schoenmakers hadden Crispinus en Crispianus als hun patroonheiligen. Volgens H.D.J. van Schevichaven werd het ambt rond 1519 opgeheven vanwege onderlinge strijd. Omdat opheffing leidde tot de onwenselijke situatie dat het beroep vrij kon worden uitgeoefend, volgde al in 1523 de heroprichting. Kinderen werden kosteloos toegelaten tot het schoenmakersgilde, wat vrij uitzonderlijk was binnen de Nijmeegse gilden. Het gilde schonk in midden zeventiende eeuw een kroonluchter aan de St. Stevenskerk. Op de schildjes bovenop prijken schoenmakersgereedschappen: een schoenmakersmes, een rondmes en een els. In 1798, in de Bataafs-Franse tijd, werden de gilden voor het eerst opgeheven, later werden ze meermalen hersteld en opnieuw opgeheven. Ze verdwenen in Nederland definitief in 1818. De fondsen en bezittingen van de voormalige gilden werden bij Koninklijk Besluit van 1820 geliquideerd: ze kwamen toe aan de stadsbesturen. De gemeente Nijmegen benoemde vervolgens commissarissen voor het beheer van de fondsen en bezittingen. |
| Functies, beroepen of activiteiten | Het behartigen van de belangen van de leden van het gilde, het doorgeven en binnen het gilde behouden van vakkennis en kwaliteit. |
| Bron(nen) | https://nl.wikipedia.org/wiki/Gilde_(beroepsgroep), gezien 8 juli 2021. Klep, P.M.M., ‘De economische en sociale ontwikkeling in de Nieuwe Tijd’, in: Nijmegen, Geschiedenis van de oudste stad van Nederland. Middeleeuwen en Nieuwe tijd, Nijmegen, 2005. Regionaal Archief Nijmegen, 185 Gemeentearchivaris H.D.J. van Schevichaven over de geschiedenis van Nijmegen (1802) 1841-1918 (1919), inventarisnummer 70. |