| Archiefvormer | Stichting Jan van Hoof Nijmegen |
|---|---|
| Andere namen | Jan van Hoof-stichting Nijmegen |
| Archief | 73 Stichting Jan van Hoof Nijmegen |
| Soort entiteit | Organisatie |
| Type instelling | Particulier |
| Rechtsvorm | Stichting |
| Datering | 1946-1954 |
| Plaats | Nijmegen |
| Algemene context | Jan van Hoof staat bekend als ‘redder van de Waalbrug’. De student en verzetsman zou op 18 september 1944, tijdens de bevrijding van Nijmegen door de geallieerden, het door het Duitse leger geplaatste ontstekingsmechanisme voor de explosieven op de brug onschadelijk hebben weten te maken. Het verhaal gaat dat de brug daardoor twee dagen later ongeschonden in handen kon vallen van de geallieerden. Jan van Hoof zelf kwam één dag na zijn actie om het leven, toen een Britse verkenningsauto die hij begeleidde door Duitsers onder vuur werd genomen. Hij overleefde de beschieting, maar werd even later alsnog gedood op hoek van de Lange Hezelstraat en de Nieuwe Markt In de maanden na de bevrijding groeide Jan van Hoof postuum uit tot een verzetsheld. Op 18 september 1945 werd op de Waalbrug een gedenksteen onthuld door zijn medestrijders en een dag later volgde de plaatsing van een gedenksteen daar waar hij was omgekomen. Ook kreeg Jan van Hoof postuum enkele hoge onderscheidingen. Omdat er geen getuigen van zijn actie waren geweest en er twijfel rees over zijn aandeel in de redding van de Waalbrug, deed een commissie in 1949 onderzoek naar de gebeurtenissen van 18 september op de brug. Zij concludeerde in 1952 dat Jan van Hoof met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid het ontstekingsmechanisme onschadelijk had gemaakt, al betekende dat niet dat hij daarmee de brug had gered. |
| Geschiedenis | Na de bevrijding klonk de roep om een fonds voor het inzamelen van geld voor een monument ter herdenking van de verzetsman. Diverse mensen stuurden gelden naar De Gelderlander en het Nijmeegsch Dagblad, die dit in een provisorisch ‘Jan van Hoof-fonds’ stortten. Op 18 september 1945 besloot een aantal Nijmegenaren tot de oprichting van de Jan van Hoof-stichting om het gewenste beeld te realiseren. Tien dagen later werd de oprichting bij de notaris geformaliseerd. In zijn wens om de stichting een nationaal karakter te geven – in Haarlem was al een Jan van Hoof-comité voor Noord-Nederland opgericht – nodigde het stichtingsbestuur ook mensen van buiten Nijmegen uit om toe te treden. De stichting zamelde geld in voor het oprichten van een monument, maar de realisatie hiervan liet jaren op zich wachten, mede vanwege de gerezen twijfel over de heldenstatus van Van Hoof. In 1953 benaderde de stichting kunstenaars voor het ontwerpen van het monument. Zij stelde een adviescommissie in die de aangeleverde ontwerpen beoordeelde. Geen van de ontwerpen kreeg echter goedkeuring van de commissie. Via Mari Andriessen kwam de Jan van Hoofstichting in contact met Marius van Beek, die in maart 1954 de opdracht kreeg een ontwerp te maken. De onthulling van een voorlopig, gipsen beeld door minister Beel van Binnenlandse Zaken vond op 17 september 1954 onder grote belangstelling plaats op het Keizer Lodewijkplein (het huidige Keizer Traianusplein), waarna burgemeester Hustinx het verzetsmonument namens het gemeentebestuur aanvaardde. Het gipsen beeld werd in maart 1956 door het definitieve bronzen exemplaar vervangen. De verzetsstrijder met de gescheurde Nederlandse vlag stelt niet expliciet Jan van Hoof voor, desondanks staat het verzetsmonument ook wel bekend als het Jan van Hoofmonument. |
| Functies, beroepen of activiteiten | Het verwezenlijken van een gedenkteken ter nagedachtenis voor hen die voor de bevrijding vielen, gepersonifieerd in Jan van Hoof. |
| Structuur of genealogie | De stichtingsbestuur bestond uit de tien oprichters, onder wie burgemeester Hustinx, die erevoorzitter was. Verder waren er een voorzitter, een secretaris-penningmeester en enkele leden. |
| Bron(nen) | De Gelderlander Rosendaal, Joost; Nijmegen '44, verwoesting, verdriet en verwerking; uitgeverij Vantilt; Nijmegen, 2009 |