728 Kruisvereniging Zuid Gelderland 1901 - 1996

Hoofdcategorie	15 Gezondheidszorg
Subcategorie	15.1 Medische instellingen
Archiefvormer	Kruisvereniging Zuid Gelderland (1901-1996)
Periode	1901 - 1996
Bereik en inhoud	Het betreft voornamelijk balansen en exploitatieoverzichten
Omvang	9,625 m.
Openbaarheid	Deels openbaar
Verantwoording	H.W. Jenniskens (1997)
Geschiedenis van het archief	Het huishoudelijk reglement van de regionale Kruisvereniging Rijk van Nijmegen zegt in art. 8 lid 5: "De secretaris draagt zorg voor de notulen…......... en de bewaring en ordening van het archief (volgens instructies van het bestuur).........… De tijd van bewaring van het archief geschiedt volgens wettelijke voorschriften en richtlijnen" (zie dossiernr. 244). In het huishoudelijk reglement van de meeste regionale of plaatselijke kruisverenigingen is sprake van deze zorg voor het archief. Hoe zit het met die zorg na opheffing van de vereniging? We zien dat er in de statuten en huishoudelijk reglement wel aandacht is voor het vermogen, maar er staat niet wat er met het archief moet gebeuren. Dat de archiefstukken na opheffing gedoemd waren om op een stoffige zolder of vochtige kelder langzaam te vergaan of bij een rigoreuze opruiming in vlammen op te gaan is gelukkig meestal niet het geval geweest. In het laatste verslag van de Protestantse Stichting Wijkverpleging Nijmegen van 2 juli 1975 staat: "Het archief van het Oranje-Groene Kruis zal te zijner tijd worden bekeken en zoveel mogelijk worden gezuiverd, opdat alleen dat bewaard blijft, dat nog voor de toekomst van belang zou kunnen zijn". (Zie dossier-nr. 54). Bij de opheffingsgolf van de plaatselijke kruisverenigingen in het Land van Maas en Waal tussen 1977 en 1984 wordt er in de verslagen veel aandacht besteed aan overdracht gebouwen, tegoeden en schulden, maar niet over behoud van archiefstukken. Volgens de heer H. Theunissen is er bij de bespreking over opheffing, naast het regelen van de afvaardiging in het regionaal bestuur, ook gesproken over de zorg voor het archief. In het regionaal kantoor in Druten was plaats voor een veilige opberging. Gelukkig is dit door vele zich opheffende verenigingen ter harte genomen. In het verslag van de afsluitende vergadering van de Regionale Kruisvereniging Rijk van Nijmegen d.d. 07-11-1989 vinden we: "De secretaris zal de opheffing meedelen aan de Kamer van Koophandel, de notaris en het district. Hij zal ook de overdracht van het archief afhandelen. Het district heeft laten weten dat daar een opbergplaats is". (Zie dossier-nr. 241). Van de meeste kruisverenigingen is wel iets bewaard gebleven, al is het soms heel weinig. Uit het volgende overzicht moge dit blijken. NIJMEGEN. Het Wit-Gele Kruis Hees-Neerbosch bestond maar 3 jaar. Er is alleen een notulenboek. Het Wit-Gele Kruis Nijmegen heeft geen notulenboeken over de jaren 1927 - 1940. Wel bestaat er een beknopt verslag over de jaren 1927 - 1963. Zie ook krantenknipsels 1951 - 1977 (dossier-nr. 39). Het Groene Kruis Nijmegen kent een notulenboek 1958 - 1966. Het Oranje-Groene Kruis Nijmegen. In 1963 sloot het Oranje-Groene Kruis Neerbosch-Hees-Hatert zich bij deze vereniging aan. Van deze zich opheffende vereniging zijn geen archiefstukken aanwezig. Van het Oranje-Groene Kruis Nijmegen zijn de notulen nagenoeg volledig. De dossiers die bij elkaar zijn gebracht onder de noemer: "Samenwerkende Nijmeegse Kruisverenigingen" geven niet alleen een beeld van de moeizame weg die naar eenwording moest worden afgelegd, maar ook een overzicht van die instituten en stichtingen waarin samenwerking reeds gewoon was. Dit vinden we terug in: Centrum voor Kraamzorg Nijmegen (vrijwel volledig, alleen ontbreken notulen van de eerste jaren), Stichting Centraal Magazijn Nijmegen, Entgemeenschap Nijmegen, Stichting Dienstencentra Nijmegen en Stichting Gezondheidscentra Nijmegen Vooral bij deze laatste Stichting vinden we 'n overzicht van oprichting tot verzelfstandiging. Jammer genoeg ontbreken de notulen van de eerste jaren. Opvallend is dat ook bij de Kruisvereniging Nijmegen de notulen van de eerste paar jaar ontbreken. RIJK van NIJMEGEN. Van het Wit-Gele Kruis Beek-Ubbergen-Berg en Dal is slechts een dossier aanwezig met alleen recente stukken. Het Wit-Gele Kruis Groesbeek is een apart geval. De drie notulenboeken zijn zoekgeraakt (hoe?) tussen afdracht en inventarisatie. Opvallend zijn hier de Krantenknipsels 1913 - 1969 o.a. Lichtbaken van Pater Henri de Greeve uit 1937 (zie dossier-nr. 176) en het dossier met brieven, toespraken enz. (zie dossier-nr. 177) waarin ook toespraken en voordrachten van M.M.J. Laurensse stafmedewerker Provinciale Kruisvereniging Gelderland. Van het Wit-Gele Kruis Heumen-Malden opgericht in 1933 zijn alleen de notulen aanwezig vanaf 1977-1987. Het Wit-Gele Kruis Leuth-Kekerdom kent slechts 3 dossiers waaronder notulen van 1960 - 1986. Het Wit-Gele Kruis Millingen aan de Rijn heeft een vrij volledig archief. Al ontbreken ook hier de notulen van 1936 - 1947. Het Wit-Gele Kruis Ooij-Persingen kent slechts één dossier met enige recente stukken. Het Wit-Gele Kruis Overasselt-Nederasselt-Balgoij is volgens zeggen pas in 1955 begonnen met het notuleren. De Regionale Kruisvereniging Rijk van Nijmegen kent een zo goed als volledig bewaard archief. Er heeft een grondige vernietiging van de daarvoor in aanmerking komende stukken plaatsgevonden. LAND van MAAS en WAAL. We weten dat het Wit-Gele Kruis Afferden, Wit-Gele Kruis Deest, Wit-Gele Kruis Druten en Wit-Gele Kruis Puiflijk bestaan hebben (zie dossier-nr. 265 en 270) maar er zijn geen stukken aanwezig. In 1946 zijn deze vier opgegaan in één vereniging met de naam het Wit-Gele Kruis in de gemeente Druten. Van deze vereniging is veel bewaard gebleven. Het Wit-Gele Kruis Appeltern-Batenburg kent een vrijwel volledig archief. Het Wit-Gele Kruis Bergharen-Hernen-Leur heeft 4 notulenboeken met alle verslagen en daarnaast nog enige dossiers. Het Wit-Gele Kruis Ewijk-Winssen bestaat uit 7 dossiers zonder notulen. Het Wit-Gele Kruis Horssen kent slechts 2 dossiers. Bij een grote opruiming is het archief in de vlammen verdwenen. Van het Wit-Gele Kruis Beuningen-Weurt ontbreken de notulen van 1940 - 1968, terwijl (jaar)rekeningen wel volledig zijn. Het Wit-Gele Kruis Dreumel heeft een goed bewaard archief met enige hiaten. Het archief van het Wit-Gele Kruis Wamel is dat van de penningmeester. Er zijn geen notulen, wel veel financiële stukken. Deze stukken waren in bewaring bij de gemeente West Maas en Waal. Het Oranje-Groene Kruis Land van Maas en Waal kent 1 dossier. Het archief van de regionale Kruisvereniging Land van Maas en Waal bestaat uit 223 dossiers. Hier vinden we een mooi overzicht van alle activiteiten die binnen een basiseenheid, onder leiding van een hoofdwijkverpleegkundige plaatsvonden. Opmerkelijk zijn de meer dan 400 drieluiken, die normaliter vernietigd worden. WIJCHEN. Van het Wit-Gele Kruis Wijchen is niet veel bewaard gebleven slechts 5 dossiers. Van de eerste 20 jaar is niets aanwezig. ZUID-GELDERLAND. In 1988 zijn bij de oprichting van de Districtskruisvereniging Zuid-Gelderland de dossiers inzake personeel, gebouwen, financiën en andere lopende zaken van de 4 fuserende kruisverenigingen geïntegreerd in het bestaande archief van de Kruisvereniging Nijmegen. Hierdoor is deze dossierinventaris nogal rafeling en onvolledig voor wat de laatste jaren betreft. Voor aansluiting en aanvulling moet men zijn bij het (semi-statisch) archief van de Kruisvereniging Zuid-Gelderland.
Selectie	Omdat er sprake is van een statisch en semi-statisch archief is er weinig vernietigd. Hiervoor zouden bijvoorbeeld in de toekomst vooral in aanmerking kunnen komen de nrs. 149 - 152, 215 - 219 en 492 - 495. In overleg met een (hoofd)wijkverpleegkundige zouden ook de nrs. 113 - 147 en 435 - 490 doorgelicht moeten worden. Nrs. 478 - 481 (Drieluiken consultatiebureau Druten) vernietigd 15 jan 1998
Ordening	OPDRACHT In 1991 gaf de heer J. v.d. Spiegel, directeur van de Kruisvereniging Zuid-Gelderland, aan mevrouw A. Reuten, oud-wijkverpleegkundige, de opdracht om de reeds bij elkaar gebrachte archiefstukken te ordenen en om te proberen nog andere archiefstukken te achterhalen. Dit werk zou gebeuren onder begeleiding van de heer H. Jenniskens. Eind 1994 nam hij dit werk over. Spoedig daarna verhuisden alle bij elkaar gebrachte archiefstukken van Druten naar Appeltern. Hier was in een oud-kruisgebouw het Kruiswerk en Thuiszorg Museum aan het ontstaan. De opening van dit Museum vond plaats 10 mei 1996. In een kamer met prachtig uitzicht op de Maas bevindt zich het archief. De eerste concept-dossierinventaris kwam klaar in juli 1995, gevolgd door de aanvullende inventaris van januari 1996 (zie Bijlage 7). Dr. J.M.P. van Oorschot maakte dankbaar gebruik van deze voorlopige inventarissen bij het schrijven van het boek : Kruiswerk Cruciaal. Geschiedenis van Kruisvereniging Zuid-Gelderland 1926 - 1996 (zie Bijlage 3, Literatuur over de geschiedenis van het Kruiswerk). Na het ontstaan van deze voorlopige inventarissen volgden nog toezendingen van archiefstukken uit Millingen aan de Rijn, Wamel en anderen. Zie verder Geschiedenis van het archief. VERANTWOORDING De bij elkaar gebrachte stukken van ongeveer 25 archiefvormende verenigingen waren ongeordend. De eerste werkzaamheden bestonden er vooral in om de stukken per vereniging bij elkaar te voegen. Dit is vooral het werk geweest van mevr. A. Reuten. De volgende stap was het schonen en ordenen (op onderwerp en datum leggen) van de aanwezige stukken. Omdat er in de bij elkaar gebrachte archieven geen ordening aanwezig was, is er, indien nodig ter bevordering van de overzichtelijkheid de volgende indeling aangebracht. ONTSTAAN. Dit vinden we alleen als het ontstaan van de (nieuwe) vereniging nogal wat voeten in de aarde heeft gehad en dossiervullend. Het Wit-Gele Kruis in de gemeente Druten deed er 12 jaar over om van voorstel tot uitvoering te komen (zie dossier-nr. 265). De regionale Kruisvereniging Land van Maas en Waal had ongeveer 5 jaar nodig om als experiment van samenwerking tot één vereniging te groeien (zie dossier-nr. 381 - 385). De regionale Kruisvereniging Rijk van Nijmegen had voor hetzelfde proces ongeveer 10 jaar nodig (zie dossier-nr. 237). De aanloop om te komen tot de oprichting van de Districtskruisvereniging Zuid-Gelderland duurde ongeveer 4 jaar (zie dossier-nr. 509 - 531). ALGEMEEN. Hieronder vallen : a) de notulen van de leden- en bestuursvergaderingen b) statuten, reglementen en regelingen c) jaarverslagen en jaarcijfers a) De notulen van de leden- en bestuursvergaderingen vormen de belangrijkste stukken van de verschillende Kruisverenigingen. Deze zijn vaak in de geschreven vorm. Daar het hier niet gaat over een inventaris in de betekenis van de archiefwet, maar over een dossierinventaris van een semi-statisch archief, is de redactionele vorm van de stukken niet in de omschrijving opgenomen. Deze geschreven notulenboeken zijn te vinden onder de nrs. 1 Wit-Gele Kruis Hees-Neerbosch, 3 en 6 Wit-Gele Kruis Nijmegen, 47, 48 en 49 Oranje-Groene Kruis Nijmegen, 189 Wit-Gele Kruis Leuth-Kekerdom, 192 Wit-Gele Kruis Millingen aan de Rijn, 221 en 222 Wit-Gele Kruis Overasselt-Nederasselt-Balgoij, 308, 309, 310 en 311 Wit-Gele Kruis Bergharen-Hernen-Leur, 339 en 340 Wit-Gele Kruis Dreumel, 504, 505, 506 en 507 Wit-Gele Kruis Wijchen. Opvallen is dat bij 2 verenigingen die "gezegend" waren met een gemeente-ambtenaar als secretaris, de notulen al in een vroeg stadium getypt werden. Zie nr. 266 en 267 Wit-Gele Kruis in gemeente Druten en 287 en 288 Wit-Gele Kruis Appeltern-Batenburg. b) In het dossier "Statuten, reglementen en andere regelingen" vinden we ook registratie bij Kamer van Koophandel, erkenningsnormen, folders over lidmaatschap en hulpverstrekking enz. c) De jaarverslagen zijn in geschreven vorm vaak opgenomen tussen de notulen van de (algemene) ledenvergaderingen. Verder vinden we hier jaarcijfers en andere verslagen en overzichten. Opvallend hierbij zijn de vragenlijsten in te vullen voor de provinciale kruisvereniging en het bureau voor de statistiek. FINANCIËN. Hieronder vallen begrotingen, jaarrekeningen en andere financiële zaken. Begroting en jaarrekening zijn per jaar bij elkaar gevoegd. Onder financiële zaken vallen contributie, subsidie, geldleningen, huurovereenkomsten, verzekeringen, meerjarenplanning, AWBZ-financiering, nota's, ontvangsten en uitgaven (zie bijv. nr. 359 - 368). Opvallend zijn in dit verband de geschreven kasboeken in alle soorten en maten. Daar deze vaak te groot zijn voor opberging in archiefdozen vinden we op die plek in het archief een verwijzing naar een aparte verzameling. GEBOUWEN. Daar bouwen meestal op de eerste plaats een centenkwestie is, is de scheiding met financiële zaken niet altijd even duidelijk. Onder deze rubriek vallen in ieder geval bouw, tekeningen en bestek, opening, verbouw, onderhoud, huur en verhuur, bijzondere gebouwen zoals uitleenmagazijn en kraamcentrum. Soms ook de activiteiten in die gebouwen. PERSONEEL en hun ACTIVITEITEN. Dat het personeel in deze indeling nà financiën en gebouwen komt is terug te voeren tot de archiefcode, waarin deze twee onder het codenummer 07 vallen en personeel onder 08. Deze rubriek begint met verslagen vergaderingen van de (hoofd)wijkverpleegkundigen. Bij leden- en bestuursvergaderingen is sprake van notulen bij andere vergaderingen van verslagen. Verder vinden we hier verslagen van vergaderingen van staf, ondernemingsraad, personeelscommissies, werkgroepen, stuurgroepen enz. Echt de neerslag van een vergadertijdperk. Verder vinden we vooral bij de Kruisvereniging Nijmegen en de regionale Kruisvereniging Land van Maas en Waal stukken over arbeidsvoorwaarden (CAO), werving en selectie, opleiding en bijscholing, tweelingbaan en deeltijdarbeid, bereikbaarheid en arbeidsduur, vervanging, buurt- en teamgericht werken. Daarnaast veel over het werk zelf zoals jeugdgezondheidszorg, consultatiebureaus en hun artsen, thuiszorg en bejaardenzorg en administratie van deze werkzaamheden. Zie als voorbeeld de overzichten van nr. 20 - 38 en administratieboeken nr. 172 - 175. Een bijzonderheid vormen de verzameling Drieluiken voor gebruik op het consultatiebureau (zie 478 - 481). Gewoonlijk werden deze overgedragen aan de schoolartsendienst of vernietigd. BRIEVEN enz. Hieronder vallen brieven, rapporten, toespraken, verslagen, krantenknipsels en andere stukken, kortweg alles wat niet onder de vorige rubrieken valt. Vooral bij de plaatselijke verenigingen in het Land van Maas en Waal vinden we ter afsluiting een laatste dossier dat gaat over opheffing. Verder moeten we ook even stil staan bij andere onderverdelingen in de inventaris. Het Wit-Gele Kruis Nijmegen is ontstaan door het samengaan van A). Wit-Gele Kruis Hees-Neerbosch met B). Wit-Gele Kruis Nijmegen (Groenestraat) (zie nr. 1 en 12). In de tijd dat de 3 verschillend gekleurde Nijmeegse Kruisverenigingen begonnen samen te werken ontstonden diverse samenwerkingsverbanden : Centrum voor Kraamzorg (nr. 69 - 77), Stichting Centraal Magazijn (nr. 78 - 80), Entgemeenschap (nr. 81) en Stichting Gezondheidscentra (nr. 83 - 92). Bij de Kruisvereniging Zuid-Gelderland zien we een historische indeling A). Voorgeschiedenis en B) Oprichting. Oorspronkelijk was het de bedoeling om de oprichting van de Kruisvereniging Zuid-Gelderland als einddatum te gebruiken van deze dossierinventaris. Uit de geschiedenis van de kruisverenigingen blijkt dat deze opzet werd achterhaald door nieuwe ontwikkelingen nl. de opheffing van de plaatselijke verenigingen in 1996. Daarom is er een aparte rubriek : Aanvullingen. Nog een laatste opmerking bij de indeling van deze inventaris. Bij Nijmegen, Rijk van Nijmegen en Land van Maas en Waal zien we eerst de plaatselijke verenigingen in bepaalde volgorde. Daarna volgt de vereniging die uit het samengaan is ontstaan. BIJLAGEN EN INDICES Bijlage 1. Dit is een schematisch overzicht van de Kruisverenigingen met vermelding van hun oprichtings- en opheffingsdatum. Uit het overzicht blijkt duidelijk waarom er is gekozen voor de ondertitel "Van velen naar een". Bijlage 2. Dit is een index van het Personeel van wie gegevens aanwezig zijn. De opsomming is alfabetisch met vermelding van de data van de archiefstukken (niet de dienstjaren). Verder is vermeld de standplaats d.w.z. verbonden aan welke Kruisvereniging. Tenslotte staat het nummer vermeld van het dossier waarin dit alles te vinden is. Bijlage 3. Dit is een index van nota's en rapporten die i.v.m. de activiteiten van het personeel en de ontwikkelingen binnen het Kruiswerk in de loop der jaren zijn opgesteld. Deze index begint met een indeling van de 106 nota's : Algemeen Personeel Activiteiten personeel Consultatiebureau-artsen Gezondheidscentra Kraamzorg Magazijn Experiment Districtsvorming Land van Maas en Waal en Rijk van Nijmegen Districtsvorming Zuid-Gelderland Fusie van de drie "gekleurde" Kruisverenigingen Plaatselijke Kruisverenigingen Binnen deze indeling is gekozen voor chronologische volgorde (datum van nota). Bijlage 4. Dit is een overzicht van aanwezige literatuur over de geschiedenis van het Kruiswerk. Ook hier is de volgorde chronologisch (datum boek). Bijlage 5. Dit is een overzicht van aanwezige tijdschriften en jaarboeken. - Tijdschrift voor Maatschappelijk Werk, Jaargang 1950 - 1962 - Katholieke Gezondheidszorg, Maandblad van Nationale Federatie Het Wit-Gele Kruis, Jaargang 1952 - 1964 - Kruisband, Contactblad van het Gelderse "Wit-Gele kruis", nummers 1- 8 (1969 - 1972) - Informatie Provinciale Kruisvereniging Gelderland 1975 - 1980 - Nieuwsbulletin Kruisvereniging Nijmegen 1987 - 1989 - Jaarboek van de Provinciale Gelderse Bond van het Wit-Gele Kruis 1961 - 1972 (over de jaren 1960 - 1971) - Jaarboek van de Koninklijke Nederlandse centrale Vereniging tot bestrijding der Tuberculose 1970 Bijlage 6. Dit is een overzicht van aanwezige studie- en handboeken, naslagwerken en folders die meestal te vinden waren in een kruisgebouw. De 75 boeken en folders zijn op de volgende manier ingedeeld : Studie- en handboeken, Boeken en folders over : - Verpleegkundigen - Gezinsverzorgenden - Jeugdgezondheidszorg - Diverse ziekten en kwalen - Voeding en dieet - Buitenlanders - Terminale zorg Binnen deze rubrieken zijn de boeken en folders chronologisch gerangschikt. Hierbij staan de uitgaven zonder jaartal (zj) op het einde. Bijlage 7. Deze bijlage is het eerste concept van de dossierinventaris, gereedgekomen in juli 1995 en een aanvulling van januari 1996. Door de verwijzing naar de nummers in de definitieve dossierinventaris is het tevens een concordans.
Voorwaarden voor raadpleging	Voor het raadplegen van de archiefstukken van de Kruisvereniging dient u schriftelijk toestemming te vragen aan de gemeentearchivaris. Formulieren hiervoor kunt u verkrijgen in de studiezaal van het Regionaal Archief Nijmegen. Een uitzondering geldt voor de inv.nrs. 147, 184, 210, 211, 234, 235, 280, 301, 302, 316, 323, 337, 349 en 377. Voor het raadplegen van deze archiefstukken dient u schriftelijk toestemming te vragen aan de overdrager van het archief, of diens rechtsopvolger. Bij uw bezoek aan de studiezaal van het Regionaal Archief Nijmegen dient u deze toestemming te tonen.
Aanvraaginstructie	Openbare archiefstukken kunnen via de website en in de studiezaal van het Regionaal Archief Nijmegen worden aangevraagd. Om een archiefstuk aan te vragen via onze website, gebruikt u de knop ‘Aanvragen’ op de detailpagina van het archiefstuk. Om een archiefstuk in de studiezaal aan te vragen noteert u op een aanvraagbriefje de naam van het archief en het inventarisnummer van het betreffende archiefstuk. Zie voor adres en openingstijden de website: https://regionaalarchiefnijmegen.nl.
Citeerinstructie	Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met een verkorte aanhaling. Volledig: "Regionaal Archief Nijmegen (RAN), 728 Kruisvereniging Zuid Gelderland 1901 - 1996, inventarisnummer …." Verkort: "RAN, verkorte titel archief, inv.nr. …".