741 Gemeente Beuningen 1768 - 1980


Hoofdcategorie 1 Openbaar bestuur
Subcategorie 1.1 Bestuursinstellingen
Archiefvormer Gemeente Beuningen (1818-1980) (1818-1980)
Gemeente Beuningen (1810-1817) (1810-1817)
Gemeente Weurt (1810-1817)
Periode 1768 - 1980
Bereik en inhoud De archiefjes van de zelfstandige gemeenten Beuningen en Weurt van vóór 1818 maken een zeer onvolledige indruk. Uit de periode 1818 - 1937 zijn de series min of meer volledig bewaard gebleven.
Omvang 118,012 m.
Medium De omvang van de archieven zoals die in deze inventaris zijn beschreven bedraagt in totaal 112,5 strekkende meter. Uit het tijdvak 1957 - 1980 zijn 21,50 meter ter vernietiging voorgedragen.
Openbaarheid Deels openbaar
Verantwoording P. Scherft, B.G.A.M. Kruijsen, H.A. Trapman (2005)
Geschiedenis van het archief Aanvankelijk beschikte de gemeente Beuningen niet over een eigen gebouw of lokaliteit voor de uitoefening van bestuurstaken. De eerste burgemeester van de in 1818 nieuw gevormde gemeente, Jhr. A. van Suchtelen, die tevens de taken van secretaris en ontvanger waarnam, hield secretariaat aan huis, aan de Pastoor van der Marckstraat te Weurt. Zijn opvolgers Baron van Hugenpoth tot den Beerenclaauw en H. Verwoert woonden in hetzelfde huis en namen dit gebruik over. Als de burgemeester verhuisde gingen secretarie en archief mee. Dat gebeurde in 1848, toen burgemeester Verwoert verhuisde naar de Koningstraat te Beuningen. In 1850 vestigde burgemeester, tevens secretaris Roes zich in huize 'De Elt' aan de Dijkschestraat te Beuningen. Aangezien de secretarie niet was voorzien van een behoorlijke inrichting, moet tot die tijd ook de opberging van het archief bijzonder primitief zijn geweest. Niets duidt erop dat er een aparte bergplaats voor het archief aanwezig was. Op 25 februari 1851 gaf de raad haar goedkeuring aan de uitgave van f 29,50 voor 'een geheel ontbrekenden kast' voor de bewaring van het archief (1). In 1852 verhuisde het gemeentelokaal met burgemeester Roes naar de Scharsestraat te Weurt. Het bleef er gevestigd tot november 1858, toen secretarie en burgemeester teruggingen naar de oude burgemeesterswoning aan de Koningstraat. Daar vestigde zich in 1861 Jhr. P.A. Rendorp, de laatste burgemeester die tevens secretaris was. Van 1873 tot 1890 heeft de secretarie onderdak gehad in een gehuurd lokaal in het postkantoor van Plankerman te Weurt. In 1890 nam secretaris V.A. Beyer de administratie weer mee naar 'De Elt'.
In 1924 kocht de gemeente een villa aan de Van Heemstraweg, waarvan de bovenverdieping aanvankelijk dienst deed als gemeentehuis. De benedenverdieping werd eerst verhuurd aan een particulier, maar in 1929 werd dit gedeelte bestemd tot ambtswoning van de burgemeester. Ook het archief kwam uiteindelijk bij deze nieuwe secretarie terecht. Wat de zorg voor het archief betreft, was het lange tijd gebleven bij de bovengenoemde kast uit 1851. Na inspectie door de Rijksarchivaris in de provincie trad er in het nieuwe pand geleidelijk enige verbetering op in de bewaaromstandigheden. Bij een ingrijpende verbouwing in 1936, waarbij aan de ambtswoning een grote nieuwe vleugel voor de secretarie werd gebouwd, kwam er een archiefdepot. Dit bleek echter niet te voldoen aan de eisen voor de brandveiligheid, zodat het archief enkele jaren later werd overgebracht naar een speciale brandvrije kluis naast de secretarie. In 1962 besloot de gemeenteraad tot de bouw van een schuilkelder bij het gemeentehuis. Omdat de archiefkluis in de loop der jaren overvol was geraakt, werden de werk- en slaapruimten van deze noodbestuurspost ingericht tot archiefruimte (2). Tijdens een bezoek dat de provinciale inspecteur der archieven in 1979 aan het archief bracht, stelde deze een tekort aan veilige archiefruimte vast. Ook was hij tegen handhaving van de schuilkelder als archiefbewaarplaats (3). Bij de omvangrijke verbouwing van het gemeentehuis aan de Van Heemstraweg, gedurende de eerste helft van de jaren '80 werd zijn advies tot uitbreiding van de archiefruimte dan ook opgevolgd.

1) Inv.nr. 15
2) Inv.nrs. 1737, 1748
3) Archief dienst Gemeentewerken, voorlopig inv.nr. 2097
Verwerving In 1995 besloot de gemeente Beuningen haar oude archieven tot 1 juli 1980 te laten inventariseren door het Gemeentearchief Nijmegen, sinds 2005 Regionaal Archief Nijmegen genaamd. Dit gebeurde in het kader van een sterk door de provincie gestimuleerd plan om te komen tot regionaal archiefbeheer in het Rijk van Nijmegen en het Land van Maas en Waal. In 1996 werden de archieven van de gemeente Beuningen ter inventarisatie overgeplaatst naar het Regionaal Archief Nijmegen. In het jaar 1999 heeft de gemeente Beuningen besloten om haar oude archieven blijvend in Nijmegen te laten berusten. Hiertoe heeft zij het Regionaal Archief Nijmegen formeel als haar archiefbewaarplaats aangewezen.
Aanvullingen In maart 2014 is een aanvulling opgenomen.
In maart 2016 zijn de inventarisnummers 3703-3712 toegevoegd.
In 2020 is een register burgerlijke stand toegevoegd
Selectie Uit een summier proces-verbaal blijkt dat er selectieve vernietiging van stukken uit de periode 1851 - 1937 heeft plaatsgehad (1). Een vernietigingslijst is echter niet aangetroffen. Een soortgelijke situatie doet zich voor bij het archiefgedeelte van 1938 - 1956. Tijdens het opschonen en bewerken hiervan heeft Kruijsen twintig zakken met archiefstukken voor vernietiging in aanmerking gebracht (2). Volgens het titelblad van zijn inventaris zouden er een proces-verbaal van vernietiging en een vernietigingslijst aanwezig moeten zijn, deze zijn echter niet aangetroffen.
Tijdens een ‘archiefsanering’ is uit het archief over de periode 1957 - 1980 eveneens vernietigd. De indruk bestaat dat niet alle vernietigde bescheiden in het proces-verbaal zijn opgenomen.

Tijdens de inventarisatie van het archief over de periode 1957 - 1980 is een aantal archiefstukken ter vernietiging geselecteerd op grond van de in 1983 in de Staatscourant gepubliceerde 'Lijst van voor vernietiging in aanmerking komende bescheiden uit de archieven van gemeentelijke en intergemeentelijke organen, dagtekenende van na 1850' en de daarop verschenen aanvullingen. Bij deze selectie is de nodige terughoudendheid in acht genomen, met name omdat over een kleinere gemeente als Beuningen relatief weinig andere omvangrijke historische bronnen beschikbaar zijn.

1) Inv.nr. 1489
2) Inv.nr. 1748
Ordening Oude orde en toegangen

Het archief van de gemeente Beuningen bestaat uit drie afgesloten gedeelten met elk een eigen toegang. Het eerste gedeelte betreft de periode 1768 - 1937. Per 1 januari 1938 was de gemeente Beuningen overgegaan op het dossierstelsel, waarbij de stukken in principe zaaksgewijs werden geordend tot dossiers, die werden gerangschikt volgens de Basis-archiefcode van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) (1). Met ingang van 1 oktober 1945 kreeg de wetenschappelijk archiefambtenaar drs. P. Scherft van de gemeente de opdracht om het archief van Beuningen van vóór de invoering van het dossierstelsel te ordenen en te beschrijven (2). De inventaris was omstreeks maart 1946 gereed. Scherft heeft de inventaris voorzien van een inleiding met een geschiedkundig overzicht van het door hem bewerkte tijdvak (3). De oudst bekende toegang tot het gemeentearchief bevindt zich overigens ook in dit eerste gedeelte. Deze inventaris, die dateert uit 1876, werd in april van dat jaar door burgemeester Rendorp gepresenteerd tijdens de laatste door hem geleide vergadering van het College van burgemeester en wethouders (4). De archieven over de jaren 1768 - 1937 bestaan voor een groot deel uit series. De meeste series spreken voor zich; de series ingekomen en uitgaande stukken uit de periode 1818 - 1937 behoeven wellicht enige toelichting. Voor de ingekomen stukken hanteerde de administratie van 1818 - 1924 het agendastelsel (waarbij men de stukken chronologisch rangschikte volgens de nummers waaronder zij in de agenda zijn geboekt). De uitgaande brieven werden in die periode afgeschreven in brievenboeken. In de periode 1925 - 1937 hanteerde de administratie een rubriekenstelsel, waarbij de ingekomen én de uitgaande stukken onderwerpsgewijs zijn geordend tot rubrieken.
Het tweede gedeelte van het archief beslaat het tijdvak 1938 - 1956. In november 1955 gaf het College van burgemeester en wethouders aan registrator-archivaris drs. B.G.A.M. Kruijsen de opdracht tot revisie van dat gedeelte van het gemeentearchief dat was geordend volgens het dossierstelsel van de VNG. Deze revisie bestond uit 'zonodig herordening, classificering en beschrijving van dossiers of zaken; verwijdering uit het archief der voor vernietiging in aanmerking komende stukken; inventarisering van het te behouden archief en opmaken van het proces-verbaal van de voor vernietiging in aanmerking gebrachte stukken' (5). In september 1957 sloot Kruijsen zijn werkzaamheden af met een dossierinventaris die aansloot op de beschrijvende inventaris van Scherft (6).
Het derde gedeelte van het archief, lopend vanaf 1957, is per 1 juli 1980 bij de samenvoeging van de gemeente Beuningen met de gemeente Ewijk afgesloten. Hierboven is reeds aangegeven dat beide gemeenten ruim een jaar voorafgaand aan de samenvoeging een gemeenschappelijke secretarie hebben gevoerd. Dit verliep niet zonder problemen en in het archief ontstond een zgn. 'tussenblok'. De problemen leidden ertoe dat een extern bedrijf werd ingehuurd om een 'archiefsanering' tot stand te brengen. Daarbij is een gedeelte van het archief over de periode 1957 - 1980 met de bijbehorende dossierinventaris opnieuw bewerkt. Echter door meningsverschillen over de kwaliteit van het geleverde is deze dienstverlening abrupt beëindigd. Van het bewerkte gedeelte bleek de oorspronkelijke orde niet meer te reconstrueren, omdat de oorspronkelijke inventarisbladen waren vernietigd.

Periodisering, indeling van de inventaris

In deze inventaris vindt men de archieven van het bestuur van het kerspel Beuningen (1768 - 1805), de gemeente Beuningen (1811 - 1817) en de gemeente Weurt (1811 - 1817) afzonderlijk beschreven, evenals het in drie tijdvakken verdeelde archief van de gemeente Beuningen. 1810 is het jaar waarin als gevolg van de instelling van de Franse gemeente een institutionele en archivistische breuk is ontstaan met het verleden, waartoe het archiefje van het bestuur van het kerspel Beuningen nog behoort. De inventaris loopt tot de opheffing van de gemeente, per 1 juli 1980. De reden van de opdeling van het archief van de gemeente Beuningen over de periode 1818 - 1980 in drie tijdvakken (1818 - 1937, 1938 - 1956 en 1957 - 1980) werd in het bovenstaande reeds verduidelijkt: de cesuren liggen bij de toepassing van de zaaksgewijze ordening vanaf 1938 en bij de algehele archiefrevisie die in 1957 werd afgerond. Stukken betreffende zaken waarin de besluitvorming ten tijde van een cesuur nog moest plaatsvinden zijn geplaatst in het gedeelte waarin de zaak werd afgerond. Hetzelfde principe is toegepast bij cesuuroverschrijdende onderdelen van series. Met betrekking tot beschrijvingen die over de cesuren heenlopen zijn in NB's bij de rubriekaanduidingen ook regelmatig verwijzingen te vinden naar inventarisnummers in een ander tijdvak.
De kwaliteit van de inventarissen van Scherft en Kruijsen werd dermate bevredigend geacht, dat is besloten deze als toegangen tot de betreffende archiefgedeelten te handhaven, zij het met enkele aanpassingen. Zo zijn beide inventarissen voorzien van een rubriekenindeling, en in de dossierinventaris van Kruijsen zijn de classificatiecodes en dossiernummers vervangen door een nieuwe doorlopende nummering die aansluit op de inventaris van Scherft. Ook is hier en daar met beschrijvingen 'geschoven' en er zijn tijdens de bewerking van het tijdvak 1957 - 1980 enkele inventarisnummers toegevoegd of verwijderd, voornamelijk met het oog op de cesuren.
Het archief over de periode 1957 - 1980 is geheel opnieuw geïnventariseerd. De nummering sluit aan op de hernummerde inventaris van Kruijsen. Bij de inventarisatie is onderscheid aangebracht tussen 'stukken van algemene aard' en 'stukken betreffende afzonderlijke onderwerpen'. Bij de 'stukken van algemene aard' gaat het om series archiefstukken die een groot aantal onderwerpen tegelijk betreffen en die zich niet naar afzonderlijke onderwerpen laten verdelen, zoals series notulen en series ingekomen en uitgaande stukken. Het verdient dan ook aanbeveling om bij een bepaalde vraagstelling niet uitsluitend binnen de 'stukken betreffende afzonderlijke onderwerpen' te zoeken, maar ook de 'stukken van algemene aard' te raadplegen. De indeling van de 'stukken betreffende afzonderlijke onderwerpen' in (sub-) rubrieken is ontleend aan de Basis-archiefcode. Binnen de rubrieken zijn de beschrijvingen chronologisch geplaatst, tenzij een systematische indeling meer voor de hand lag.
Een gering aantal bescheiden is strikt genomen afkomstig van zelfstandige archiefvormers (zoals de gemeenteontvanger en de ambtenaar van de burgerlijke stand) maar is niet, zoals Scherft in zijn inventaris nog heeft gedaan, als aparte archieven behandeld. Dit zou de overzichtelijkheid van de inventaris niet ten goede komen. De beschrijvingen van de betreffende stukken treft men nu aan in de van toepassing zijnde rubrieken.
Zoals hierboven al naar voren is gebracht, bestond het archief van 195 - 1980 uit een door een extern bureau bewerkt gedeelte en een oorspronkelijk gedeelte. In het bewerkte gedeelte zijn bescheiden van bij de gemeente gedeponeerde archieven, welke vooralsnog niet in deze inventaris zijn opgenomen, geïntegreerd in het secretariearchief. Het gaat daarbij om stukken van de Technische Kringdienst betreffende Beuningen en om stukken van de dienst Gemeentewerken. Hoewel dit in strijd is met het herkomstbeginsel is besloten geen poging te ondernemen het geheel te reconstrueren. Aangezien de oorspronkelijke inventarisbladen niet meer voorhanden waren zou de benodigde inspanning om de oude orde geheel te herstellen niet in verhouding staan tot het resultaat.

De bij het archief van de gemeente Beuningen als gedeponeerde aangetroffen archieven zijn als zelfstandige archieven bij het Regionaal Archief Nijmegen (RAN) geplaatst onder de volgende archiefnrs.:

Archiefnr. Naam archief
782 Dienst Gemeentewerken Beuningen, 1957 - 1980
786 Stichting Ontwikkeling intensivering Tuinbouw in de gemeenten Ewijk en Beuningen, 1961 - 1966
788 Technische Kring Dienst (TKD) gemeente Ewijk, 1931 - 1985
789 Intercommunaal Lichaam voor de Van Heemstraweg, 1929 - 1980
790 Wegschap voor de verbindingsweg Wijchen - Beuningen / Ewijk (Schoenaker),
1969 - 1981
791 Instelling voor Maatschappelijk Hulpbetoon te Beuningen, 1940 - 1968
841 Burgemeesterskring Rijk van Nijmegen - Land van Maas en Waal, 1969 - 1971
842 Plaatselijke Commissie van het Nationaal Instituut wettig Gezag in de gemeente Ewijk, 1950 - 1957
843 RK Stichting Gezinszorg Ewijk - Winssen, 1954 - 1957
933 Burgerlijk Armbestuur Beuningen, 1857 - 1940
934 Burgerlijk Armbestuur Weurt, 1869 - 1931
935 Burgerlijk Armbestuur Ewijk, 1854 - 1970
936 Burgerlijk Armbestuur Winssen, 1895 - 1970
937 Personeelsvereniging gemeente Beuningen, 1971 - 1988
938 Personeelsvereniging gemeente Ewijk, 1970 - 1979
939 Kerspels Ewijk en Winssen, circa 1628 - 1812
940 Vereniging van burgemeesters en secretarissen in het voormalig district Nijmegen, 1850 - 1904
948 Woningbedrijf van de gemeente Beuningen, 1960 - 1980
949 Grondbedrijf van de gemeente Beuningen, 1967 - 1980
950 Sport- en Recreatiebedrijf van de gemeente Beuningen, 1978 - 1980
951 NV Bouwkas Nederlandse Gemeenten, afdeling Beuningen - Weurt, 1951 - 1967
955 RK Parochie Winssen, 1817 - 1823
956 RK Meisjesschool te Ewijk, 1959 - 1975
957 Stichting Gemeentelijke Sportterreinen te Beuningen, 1952 - 1978
958 Armeninstelling Papenvelouw te Ewijk
963 RK Armbestuur Ewijk, 1901 - 1902



1). Inv.nr. 881
2) Inv.nr. 1748
3). Inv.nr. 1489
4). Inv.nrs. 31, 220
5). Inv.nr. 1748
6). Inv.nr. 1749
Voorwaarden voor raadpleging Aan de openbaarheid van enkele archiefbescheiden zijn beperkingen gesteld ter bescherming van de persoonlijke levenssfeer van betrokkenen. Deze beperkingen, vermeld in een nota bene bij de desbetreffende beschrijvingen, gelden voornamelijk de akten van de burgerlijke stand (op grond van het Burgerlijk Wetboek, artikel 17a, lid 1), en de persoons- en archiefkaarten met bijbehorende hulpregisters (op grond van de Wet gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens, art. 97 - 100).
AanvraaginstructieOpenbare archiefstukken kunnen via de website en in de studiezaal van het Regionaal Archief Nijmegen worden aangevraagd. Om een archiefstuk aan te vragen via onze website, gebruikt u de knop ‘Aanvragen’ op de detailpagina van het archiefstuk. Om een archiefstuk in de studiezaal aan te vragen noteert u op een aanvraagbriefje de naam van het archief en het inventarisnummer van het betreffende archiefstuk. Zie voor adres en openingstijden de website: https://regionaalarchiefnijmegen.nl.
Citeerinstructie Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met een verkorte aanhaling. Volledig: "Regionaal Archief Nijmegen (RAN), 741 Gemeente Beuningen 1768 - 1980, inventarisnummer …." Verkort: "RAN, verkorte titel archief, inv.nr. …".