1326 Gemeente Bemmel 1812 - 1939


Hoofdcategorie 1 Openbaar bestuur
Subcategorie 1.1 Bestuursinstellingen
Archiefvormer Gemeente Bemmel (1818-2000) (1818-2000)
Gemeente Bemmel (1811-1817) (1811-1817)
Periode 1812 - 1939
Bereik en inhoud Het archief betreft de neerslag van het gemeentelijk handelen. Het bevat onder meer series notulen en besluiten van het gemeentebestuur, correspondentie, kaarten en tekeningen. Naast het vormen en uitvoeren van eigen beleid is een belangrijke taak van het gemeentebestuur het zogenaamd 'medebewind'; het uitvoeren van landelijke wetgeving op het gebied van onder meer bevolkingsregistratie, burgerlijke stand, openbare orde, onderwijs, armenzorg, welzijn, ruimtelijke ordening, milieu en gezondheidszorg.
Omvang 45,7125 m.
Medium De omvang van het archief bedraagt 31,5 meter. Het betreft een papieren archief, geborgen in standaard zuurvrije archiefdozen en omslagen.
Openbaarheid Deels openbaar
Verantwoording AoB / RAN (2014)
Geschiedenis van het archief De vorming van dit archief begon met de instelling van de mairie Bemmel in 1811. Het bestuur startte met een nieuwe administratie. De oudste bewaard gebleven archiefstukken zijn de registers van de burgerlijke stand uit 1812. De serie correspondentie loopt vanaf 1813. De oudste gemeenteraadsverslagen dateren eerst uit 1818, dus vanaf de instelling van het schoutambt Bemmel op 1 januari 1818. Het archief eindigt in 1939. In 1940 voerde de gemeente Bemmel de zaaksgewijze ordennig volgens de archiefcode van Vereniging Nederlandse Gemeenten in.

Wet- en regelgeving bepaalden dat de gemeentescretaris verantwoordelijk was voor de bewaring van het archief. Tot 1841 zal het archief bewaard zijn in de ‘secretarie ten huizen van Jan ten Hietbrink’. Ten Hietbrink was vanaf 1824 gemeentesecretaris. In 1841 nam de gemeente een nieuw gemeentehuis in gebruik aan de Dorpsstraat. In 1898 was het gemeentehuis voorzien van een brandkast. In 1916 kwam er een kluis voor de bevolkingsregisters,'waardepapieren en het archief. In 1929 constateerde de provinciale archiefinspectie dat zich ook archief op de zolder bevond. In 1931 werd een nieuwe kluis in gebruik genomen waarin het archief brandvrij werd opgeborgen. Tijdens de laatste oorlogsjaren ontsnapten de Bemmelse archieven aan schade doordat zij waren opgeslagen in de kluizen van de Twentse bank in Nijmegen.

Na de oorlog nam de gemeente de Kinkelenburg en huize de Brugdijk in gebruik omdat het gemeentehuis aan de Dorpsstraat door de oorlogshandelingen onbruikbaar was geworden. De gemeente kreeg in 1952 goedkeuring van de provincie om in de kelder van het pand Kinkelenburg een archiefbewaarplaats te bouwen. Deze was in 1955 klaar (Verslag provinciale archiefinspectie over 1955). Het archief bleef vervolgens jaren achtereen en tot zorg van de provinciale archiefinspectie ongeïnventariseerd in de kluis in de Kinkelenburg liggen. In 1974 stelde het gemeentebestuur een archiefverordening vast, die niet meer aanwezig is. De verordening werd na inwerkingtreding van de Archiefwet 1995 aangepast in 1997. Tegelijk besloot de gemeenteraad het archief te plaatsen in de archiefbewaarplaats van het gemeentearchief te Arnhem. Deze voorziening was van tijdelijke aard met het oog op voorgenomen fusieplannen met de gemeenten Gendt en Huissen. Aan het archief werden series besluiten en notulen van het gemeentebestuur en financiële verantwoordingsbescheiden uit de periode 1940-1989 toegevoegd. Stukken uit de periode voor 1940 die nog nodig waren voor de lopende administratie bleven in Bemmel. In Arnhem werd het archief bewerkt en voorzien van een ‘Beknopte inventaris’. Ongeveer 2,5 meter archiefmateriaal bleek door schimmel te zijn aangetast en werd met gammastralen ontsmet.

In 2001 fuseerde de gemeente met Gendt en Huissen. De nieuwe gemeente Lingewaard ging in 2011 voor het beheer van haar oude gemeentearchieven een dienstverleningsverband aan met de gemeente Nijmegen, in casu het Regionaal Archief Nijmegen. Het archief van Bemmel werd overgeplaatst van Arnhem naar de archiefbewaarplaats van het Regionaal Archief Nijmegen. In de jaren 2012-2013 is het archief geïnventariseerd met het archiefprogramma Atlantis. De in 1997 toegevoegde series van na 1940 zijn daarbij weer in het archief van na 1940 geplaatst. Andersom zijn de stukken uit het archief voor 1940 die in het archief 1940-2000 werden aangetroffen zijn in het archief 1811-1939 geplaatst. Het archief is hernummerd. Een concordans , die verwijst van de oude naar de nieuwe nummers, is beschikbaar in Atlantis.
Alle archiefstukken zijn ontdaan van metaal en plastic. De lichtdrukken groter dan A3 zijn in ‘bijlage-enveloppen’ gedaan. 'Zure’ omslagen zijn vervangen door zuurvrije.

De akte van benoeming van Henrick Kiespenninck tot schout van Bemmel in 1624 is als gedeponeerd archief aan de inventaris toegevoegd. Het betreft een particuliere schenking uit 2002.
Verwerving In december 2011 is het archief overgeplaatst naar het Regionaal Archief Nijmegen. In 2014 vond de formele overbrenging plaats.
Selectie Tijdens de bewerking in 1997 is ongeveer negen meter aan materiaal vernietigd. Bij de bewerking in 2012-2013 is geen selectie meer toegepast.
Ordening Het archief bestaat voornamelijk uit grote series. Als basisordening voor de correspondentie is tussen 1813 en 1930 het agendastelsel gehanteerd: het ordeningsstelsel waarbij de rangschikking van de stukken volgens de volgnummers van de agenda de belangrijkste ordeningsmethode was. Via de alfabetische registers op de indicateurs zijn de bij elkaar horende archiefstukken te vinden in de kopieboeken van uitgaande stukken en in de serie ingekomen en kopieën van uitgaande stukken. De ingekomen stukken en kopieën van uitgaande stukken uit de periode 1813 en 1826 zijn later in de negentiende eeuw op onderwerp gerubriceerd. Naast de correspondentie bevat het archief een aantal andere series, waarvan de vergaderstukken van het gemeentebestuur, de financiële administratie, de kadasteradministratie en de burgerlijke stand en bevolkingsboekhouding de omvangrijkste zijn.

In de jaren dertig van de twintigste eeuw sloot de gemeente zich aan bij de Vereniging van Nederlandse Gemeente (VNG). Hoewel vanaf 1934 op enkele gemeentelijke stukken een classering volgens de zaaksgewijze archiefindeling van de VNG is aangebracht, is de zaaksgewijze ordening van het gehele archief eerst rond 1940 ingevoerd.
Voorwaarden voor raadpleging Openbaar
AanvraaginstructieOpenbare archiefstukken kunnen via de website en in de studiezaal van het Regionaal Archief Nijmegen worden aangevraagd. Om een archiefstuk aan te vragen via onze website, gebruikt u de knop ‘Aanvragen’ op de detailpagina van het archiefstuk. Om een archiefstuk in de studiezaal aan te vragen noteert u op een aanvraagbriefje de naam van het archief en het inventarisnummer van het betreffende archiefstuk. Zie voor adres en openingstijden de website: https://regionaalarchiefnijmegen.nl.
Citeerinstructie Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met een verkorte aanhaling. Volledig: "Regionaal Archief Nijmegen (RAN), 1326 Gemeente Bemmel 1812 - 1939, inventarisnummer …." Verkort: "RAN, verkorte titel archief, inv.nr. …".