Koninklijke Nederlandse Bond voor Lichamelijke Opvoeding

Archiefvormer	Koninklijke Nederlandse Bond voor Lichamelijke Opvoeding
Andere namen	KNBLO Nederlandse Bond voor Lichamelijke Opvoeding (N.B.v.L.O.)
Archief	1241 Koninklijke Nederlandse Bond voor Lichamelijke Opvoeding (KNBLO) te Den Haag / Nijmegen
Soort entiteit	Organisatie
Type instelling	Particulier
Rechtsvorm	Vereniging
Datering	1908-2003
Plaats	Den Haag Nijmegen, Groesbeekseweg 41
Voorganger(s)	Nederlandse Lange Afstand Wandelsport Bond
Opvolger(s)	Koninklijke Nederlandse Bond voor Lichamelijke Opvoeding – Wandelsportorganisatie Nederland Stichting Internationale Vierdaagse Afstandsmarsen
Algemene context	Sport zoals wij die kennen, is in de negentiende eeuw ontstaan in Groot-Brittannië. Sporten als voetbal, hockey en tennis zijn met hun spelregels van Britse oorsprong. Was sport – we spreken nu over heel Europa - aanvankelijk voorbehouden aan de maatschappelijke bovenlaag die tijd en energie voor deze vrijetijdsbeweging had, gaandeweg trad een verbreding op naar de midden- en arbeidersklasse. Twee factoren lagen hieraan ten grondslag: de invoering van de achturige werkdag in het begin van de twintigste eeuw; en de zorg om de gezondheidstoestand en fitheid van de werkende bevolking, in het bijzonder van de rekruten. ging het om wat wij nu als breedtesport aanduiden. Daarnaast ontwikkelde zich uit het competitieve element dat in sport zit opgesloten, de topsport met als ijkpunt de Olympische Spelen die naar een idee van de Fransman Pierre de Coubertin in 1896 voor het eerst werden gehouden. in Nederland ontstond een patroon van sportwedstrijden en –verenigingen, topsporters (zoals de eerste vaderlandse wereldkampioen op de schaats Jaap Eden) en mannen die de sportwereld organisatorisch op poten zetten. Een van hen was Pim Mulier, een man die hier de atletiek promootte, voetbal, hockey en tennis introduceerde, in 1909 de eerste Elfstedentocht organiseerde en in 1908 een van de oprichters van de NBvLO was. Een tweede sportpionier was W.F.K. Bischoff van Heemskerck, propagandist van de breedtesport en eerste voorzitter van de NBvLO. Nummer drie was F.W. Baron van Tuyll van Serooskerken, propagandist van de Olympische gedachte in Nederland, tweede voorzitter van NBvLO en in 1912 oprichter van de Nederlands Olympisch Comité (NOC).**
Geschiedenis	Aan de oprichting van de NBvLO gingen Nationale Militaire Sportwedstrijden vooraf, die in 1906 en 1907 in Breda werden gehouden. De officieren die het initiatief hiertoe hadden genomen, zagen het als hun opdracht ‘de lichamelijke opvoeding van het volk in al zijne lagen te helpen bevorderen’ en richtten op 3 april 1908 in Den Haag de Nederlandsche Bond voor Lichamelijke Opvoeding op. de NBvLO zich - zoals sinds midden jaren twintig gebeurde - uitsluitend met wandelsport zou bezighouden, was niet de bedoeling van de oprichters. De naam wijst hier ook op. De eerste jaren organiseerde de NBvLO drie soorten activiteiten: militaire sportwedstrijden; cursussen voor sportleiders en voor kinderen; vierdaagse prestatietochten op vier gebieden: wandelen, paardrijden, fietsen en roeien. Ook hoopte de NBvLO uit te groeien tot een overkoepelende Nederlandse sportorganisatie, maar op dit punt werd haar de pas afgesneden toen oud-voorzitter Tuyll van Serooskerken in 1912 het Nederlands Olympisch Comité (NOC) oprichtte alle activiteiten resteerde er midden jaren twintig nog maar één: de Vierdaagse wandelmarsen, die overigens pas in 1925 definitief aan Nijmegen werden toegewezen. Tevoren wisselden de startplaatsen per jaar: Arnhem, Breda, Den Bosch, Nieuw-Millingen en Utrecht. de Vierdaagse een duidelijk militair cachet en bijna alleen militaire deelnemers had, werden burgers wel toegelaten. De eerste man liep al in 1909 mee, de eerste vrouw in 1913. Internationaal werd de Vierdaagse in 1928, het jaar van de Olympische Spelen in Amsterdam. Dit gebeurde op initiatief van jhr. J.W. Schorer, destijds marsleider (organisator) van de Vierdaagse. Hij gold als ‘vader van de Vierdaagse’, omdat de marsen onder zijn leiding ook bij burgers vaste voet aan de grond kregen. Ook versterkte Schorer de positie van Nijmegen als Vierdaagsestad, doordat de wandelaars in de Prins Hendrikkazerne er prima onderdak, voeding en verzorging kregen. Op de binnenplaats van deze kazerne vond in 1928 voor het eerst de vlaggenparade als opening van de Vierdaagse plaats. de Vierdaagse naar huidige begrippen kleinschalig was, groeide het aantal deelnemers gestaag. In 1921 waren er voor het eerst meer dan duizend. Nadat dit aantal in 1928 opnieuw was overschreden, kwam de groei er goed in, met meer dan vierduizend lopers in de topjaren 1937 en 1938. Afgezien van een ‘noodvierdaagse’ in 1940 is de Vierdaagse tijdens de Tweede Wereldoorlog niet gelopen. Ze werd in 1946 hervat. organisatie van de Vierdaagse was weliswaar de hoofdactiviteit van de KNBLO, maar zeker niet de enige. Naarmate de wandelsport aan populariteit won, ontstonden er wandelsportverenigingen die wandelmarsen organiseerden en aan elkaars marsen deelnamen: uniform gekleed en keurig in het gelid lopend. Deze verenigingen sloten zich aan in provinciale, regionale of lokale verbanden, die binnen de NBvLO wandelkringen werden genoemd. Voorbeelden waren de wandelkringen Amsterdam, Arnhem, Den Haag / Rijnland, Dordrecht en omstreken, en het Nijmeegs Wandelverbond. De NBvLO had evenals later de KNBLO wel met de wandelkringen van doen, maar niet of nauwelijks met de verenigingen. de Tweede Wereldoorlog kreeg de NBvLO meer en meer te maken met andere landelijke, dan wel bovenregionale wandelsportbonden. De Bond werkte samen met de Noord Nederlandse Wandelsport Bond (NNWB), de Nederlandse Unie voor de Wandelsport (NUW) en de Nederlands Christelijke Wandelsport Bond (NCWB). Spanningen waren er met de Nederlandse Wandelsport Bond (NWB) die in 1940 door de Duitse bezetters als overkoepelende wandelsportorganisatie was opgericht. Na de bevrijding beconcurreerden NBvLO en NWB elkaar. Ze zaten elkaar dwars bij de organisatie van avondvierdaagses, terwijl de NWB in 1954 een eigen Vierdaagse in Apeldoorn uitschreef. Pas nadat de NBvLO in 1961 lid was geworden van de Nederlandse Sport Federatie (NSF), waartoe de NWB al langer behoorde, werd de onderlinge verhouding genormaliseerd. gelegenheid van het vijftigjarig bestaan, op 3 april 1958, kreeg de NBvLO het predicaat ‘Koninklijk’ en een nieuwe naam Koninklijke Nederlandse Bond voor Lichamelijke Opvoeding (KNBLO). Schorer in de jaren twintig en dertig was majoor J.N. Breunese, vanaf 1936 marsleider en vanaf 1938 voorzitter van de NBvLO. Hij was ook de grote man achter de Nijmeegse Vierdaagse die na de Tweede Wereldoorlog uitgroeide tot een mega-evenement. In 1954 namen voor het eerst meer dan tienduizend wandelaars deel, in 1980 meer dan twintigduizend, in 1988 meer dan dertigduizend, en in 1991, de 75e Vierdaagse, zelfs meer dan veertigduizend deelnemers. Vierdaagse werd vanaf 1970 begeleid door festiviteiten in het centrum van Nijmegen die achtereenvolgens Vierdaagsefeesten, Zomerfeesten en Vierdaagsefeesten heetten en elk jaar honderdduizenden bezoekers trekken. de massale deelname aan de Vierdaagse zijn de eisen aan de organisatie van de KNBLO steeds hoger geworden. Daarop is gereageerd door uitbreiding van de staf van de marsleider, automatisering, verhuizing van het bondskantoor van Den Haag naar Nijmegen (1998) en ten slotte door oprichting van de Stichting Internationale Vierdaagse Afstandsmarsen in 2002. Dit laatste gebeurde ook omdat de andere activiteiten van de KNBLO, zoals de contacten met de regionale wandelkringen, door alle aandacht voor de Vierdaagse in het gedrang waren gekomen. De Stichting Internationale Vierdaagse Afstandsmarsen is overigens wel gehuisvest in hetzelfde pand als de KNBLO en haar opvolgster KNBLO-NL. de NBvLO tussen 1936 en 1938 al vierdaagse marsen in Nederlands-Indië had georganiseerd, werd ze na 1945 internationaal actief. Eerst doordat ze zonder succes probeerde een Vierdaagse in Australië te organiseren; later doordat ze leden die aan meerdaagse wandeltochten in het buitenland deelnamen, begeleidde; en nog later doordat ze de aanzet gaf tot oprichting van de International Marching League (IML), het in 1986 opgerichte verbond van organisatoren van meerdaagse wandeltochten wereldwijd. Nederland ontstond in 1986 het OSWO, Overleg van de Samenwerkende Wandel Organisaties. Onder druk van de betrokken ministeries van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur (WVC, tot 1992) en Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS, vanaf 1992) kwam in de jaren negentig een fusiebeweging op gang. De Noord-Nederlandse Wandel Bond en de Nieuwe Unie voor de Wandelsport fuseerden in 1996 tot Wandelsport Organisatie Nederland die op haar beurt met ingang van 1 januari 2004 samenging met de KNBLO tot KNBLO-NL. eerder, 1997, was de Nederlandse Lange Afstands Wandelsport Bond (NLAWB) opgegaan in de KNBLO. Haar activiteiten werden voortgezet door de KNBLO-sectie Langeafstandswandelingen.**
Functies, beroepen of activiteiten	- 1908 – circa 1925: organiseren van sportwedstrijden voor militairen, cursussen voor sportleiders en kinderen, vierdaagse prestatietochten (wandelen, paardrijden, fietsen, roeien) 1908 – 2002: organiseren van de Vierdaagse wandelmarsen, tot 1925 vanuit diverse plaatsen in Nederland, na 1925 rondom Nijmegen
Structuur of genealogie	Centraal / landelijk: algemene ledenvergadering, algemeen bestuur, dagelijks bestuur, bondsbureau. / regionaal: wandelkringen; daaronder de overwegend plaatselijk actieve wandelsportverenigingen
Bron(nen)	J. Cottaar, Op Gouden Voet, Het relaas van 50 Vierdaagsen (Amsterdam 1966) A. de Knecht-Van Eekelen, willen is kunnen. Uit de geschiedenis van KNBLO-NL (Nijmegen 2008) De Wereld wandelt. Uitgegeven door de KNBLO ter gelegenheid van de 75 Internationale Vierdaagse Afstandsmarsen. (Nijmegen 1991)