| Hoofdcategorie | 4 Openbare orde en veiligheid |
| Subcategorie | 4.1 Openbare orde en politie |
| Archiefvormer | Gemeentepolitie Nijmegen (1811-1994) |
| Periode | (1911) 1941 - 1994 |
| Bereik en inhoud | Op enkele oudere fragmenten na beslaat het archief de periode vanaf ca 1945 tot 1 april 1994, de datum waarop de Regiopolitie officieel van start ging. |
| Omvang | 172,75 m. |
| Medium | Het geïnventariseerde archief had bij de overdracht een totale omvang van circa 290 m. Na vernietiging bleef er circa 162 m over. |
| Aantekeningen | Gemeente Nijmegen; diensten en bedrijven Aanvullende informatie Gegevens over (het functioneren van) de politie in de periode voor 1945 zijn mogelijk te vinden in het archief van het Stadsbestuur Nijmegen 1814 - 1945 'Oud Secretarie Archief Nijmegen'. Aanvullingen op de gegevens in het geïnventariseerde archief kunnen gezocht worden in het archief van de Secretarie Nijmegen 1946 - 1984. Achtergrondinformatie over de gemeentepolitie in het algemeen en de Nijmeegse politie in het bijzonder is te vinden in de volgende publicaties: A.J.J. Meershoek, 'De gemeentepolitie in een veranderende samenleving', Amsterdam 2007; dl. 3 van 'De geschiedenis van de Nederlandse politie' Amsterdam 2007, 4 dln. M.J. Dongelmans, ' Acht eeuwen politie in Nijmegen', Zutphen 1993 J.A. Schimel en J.H. Eilander, 'De Nijmeegse politie 1810 - 1968', Nijmegen 1968 Lijst van gebruikte afkortingen : A.P.V..................... Algemene Plaatselijke Verordening B&W...................... Burgemeester en Wethouders B.I.A...................... Bureau Informatie en Aangifte B.O.P.................... Bijzondere Opsporingskosten Politie BAS....................... Bekeuringsafhandelingssysteem BERAP.................. Bestuursrapportage BGIN..................... Beveiliging Geautomatiseerde Informatieverwerking Nijmegen BIBAS.................... Bekeuringsafhandelingssysteem C.A.Z..................... Coördinatie Administratieve Zaken C.O.U..................... Coördinatieoverleg Uitvoering C.V.D...................... Centrale Vervoersdienst D.O.Z..................... Districtsondersteunende zaken DIRO-DARO.......... Dienst- en dagroosterplanningssysteem DVAS..................... Vreemdelingenadministratiesysteem van het Ministerie van Justitie FARAO................... Financieel administratiesysteem GBO....................... Groot Beheersdienstoverleg H.O.P..................... Heroverwegingsproces HKS....................... Herkenningsdienstsysteem I.D.......................... Inlichtingendienst K.L.B...................... Korpsleidingsberaad KBO....................... Klein Beheersdienstoverleg KOBRA.................. Korpsbreed administratief systeem MARAP.................. Managementsrapportage MAS....................... Mutatie- en aangiftesysteem ME......................... Mobiele Eenheid N.P.V..................... Nijmeegse Politieverordening NPA....................... Nederlandse Politieacademie P.I.D...................... Politie inlichtingendienst PBGO.................... Periodiek bedrijfsgeneeskundig onderzoek PIRS...................... Personeelsinformatie en -registratiesysteem PODACS................ Politiedatacommunicatiesysteem PR.......................... Public relations R.A.P..................... Regionaal Automatiseringsbureau Politie Gelderland-Zuid R.O.A..................... Regeling Opvang Asielzoekers RCID...................... Regionale Criminele Inlichtingendienst REWAP................. Regionale Werkgroep Automatisering Politie STIAP.................... Stuurgroep Informatisering & Automatisering Politie TOBIAS.................. Totaal Bekeuringen Informatie en Afhandelingssyteem VAS........................ Vreemdelingenadministratiesysteem van de Gemeentepolitie Utrecht VGM....................... Voortgangscontrolemodule |
| Openbaarheid | Deels openbaar |
| Verantwoording | M. Sessing (1990), F. te Raa (2006) |
| Geschiedenis van het archief | Het archief van de gemeentepolitie Nijmegen omvat de periode circa 1945 - 1994. Het archief van vóór 1945 is vrijwel geheel verloren gegaan toen op 2 oktober 1944 het politiebureau aan het Valkhof in vlammen opging. (1.) Enkele archiefstukken uit de periode 1943 - 1945 zijn bewaard gebleven. Ook is er een register aangetroffen dat loopt over de periode 1911 - 1922 en kennelijk niet in het politiebureau aanwezig was tijdens de brand. Na de oorlog zijn regelmatig delen van het archief vernietigd, maar dan door de administratie zelf. Het betreft hier voornamelijk afschriften en concepten van processen-verbaal en stukken betreffende de verlening van allerlei vergunningen en andere stukken die betrekking hebben op de uitvoering. (2.) Er zijn waarschijnlijk ook stukken betreffende het beleid vernietigd. Feit is dat de beleidsdossiers voor het overgrote deel betrekking hebben op de periode vanaf ongeveer 1980. Het jaarverslag van 1968 vermeldt dat bij de verhuizing naar het nieuwe hoofdbureau aan het Mariënburg de gelegenheid is aangegrepen om twee ton papier tot oud-papier te bestempelen en op te ruimen. (3.) Het is niet bekend wat voor stukken dat waren, maar we mogen aannemen dat het vooral om archiefbescheiden ging. Een proces-verbaal van vernietiging uit 1959 spreekt van rangschikking volgens twee rubriekenstelsels van het archief over de periode 1944 - 1948. (4.) In het archief zijn nog aanwezig de correspondentieregisters van één van die rubriekenstelsels. De bijbehorende correspondentie ontbreekt echter. Opschoning van dit archiefgedeelte vond men toen te tijdrovend en daarom liet men dat voorlopig onaangetast. (5.) Een proces-verbaal uit 1980 meldt evenwel dat de correspondentie uit 1945 - 1947 vernietigd is. (6.) Helaas is de bijlage bij het proces-verbaal met de omschrijving van de stukken niet aangetroffen, zodat we niet weten om welke stukken het nu precies ging. Na de verwoesting van het politiebureau aan het Valkhof in 1944 werden tijdelijk noodbureaus ingericht in de NIMCO-schoenfabriek aan de Daalseweg en in de chocoladefabriek van Van Dungen aan de Groenestraat. Begin 1945 werd er in een deel van het Oud-Burgeren Gasthuis aan de Molenstraat een tijdelijk hoofdbureau van politie gevestigd. Een tijdelijkheid overigens die 23 jaar zou duren. (7.) In het bureau aan de Molenstraat was het archief opgeborgen op zolder in houten kasten. Eind 1954 vond commissaris Prick deze toestand niet meer acceptabel en vroeg hij krediet aan voor het inrichten van een aparte kamer tot archiefruimte. Er werden stalen rekken aangeschaft om het archief in te plaatsen. (8.) In 1968 verhuisde de politie naar het nieuwe hoofdbureau aan het Mariënburg, waar men de beschikking kreeg over een archiefruimte van 270 m2 in de kelder. (9.) Toch was ook hier de berging niet optimaal. Bij een inspectie van het gehele gemeentelijke apparaat door de provinciale archiefinspecteur in 1987 werd ook bij de politie geconstateerd dat de archiefruimte tekort schoot. Zo meldt het rapport o.a. dat het semi-statisch archief van de politie opgeborgen is in de C.V.-kelder naast de verwarmingsketel. (10.) Ook in een gemeentelijk inspectierapport werden tekortkomingen gemeld: diverse kasten waarin archiefbescheiden bewaard werden, waren niet beveiligd tegen brand of inbraak en waren bereikbaar voor onbevoegden. Vernietigbare stukken lagen in het trappenhuis opgeslagen. (11.) Vanaf 1981 is er in verscheidene jaarverslagen sprake van een grote achterstand in archivering en dossiervorming door gebrek aan menskracht en door uitbreiding van de taken van het bureau Registratie en Documentatie. (12.) In 1985 probeerde men de problemen te verminderen door de nog te archiveren stukken en de dossiers in het dynamisch archief naar eigen inzicht op te schonen. Ook ging men nieuwe criteria hanteren voor het opleggen van stukken: in plaats van elk stuk op te leggen om het na enkele jaren eventueel te vernietigen, werd archivering nu afhankelijk van wettelijke voorschriften, de historische of blijvende waarde, raadpleegfrequentie of uniciteit van het stuk. (13.) Een jaar later kwam men door omstandigheden zelfs helemaal niet meer toe aan archivering en hoopten de losse stukken zich op in kasten en op vensterbanken. (14.) De politie besloot de hulp in te roepen van de gemeentelijke archiefinspecteur die in 1987 een rapport uitbracht over het archiefbeheer bij de politie. (15.) Eén van de maatregelen die genomen werd, was de overbrenging naar het Gemeentearchief van een deel van het semi-statisch archief over de periode 1945 - 1984. (16.) Verder nam de politie meer en beter gekwalificeerd personeel in dienst voor de documentaire informatieverzorging. (17.) In 1992 trof men voorbereidingen voor de overplaatsing van het archief naar de gemeentelijke archiefbewaarplaats in verband met de regionalisering van de politie. (18.) (1.) Schimmel, J.A. en J.H. Eilander, De Nijmeegse Politie 1810 - 1968, Nijmegen 1968, blz.57. (2.) Inv. nr. 529 en jaarverslag 1967, blz.33 (Inv. nr. 457). (3.) Jaarverslag 1968, blz.35 (inv. nr. 19). (4.) Inv. nr. 529. (5.) Inv. nr. 529. (6.) Inv. nr. 529. (7.) Schimmel, J.A. en J.H. Eilander, De Nijmeegse Politie 1810 - 1968, Nijmegen 1968, blz.57. (8.) Inv. nr. 564 - 570; zie ook Secretariearchief Nijmegen 1946 - 1984. (9.) Schimmel, J.A. en J.H. Eilander, De Nijmeegse Politie 1810 - 1968, Nijmegen 1968, blz.65. (10.) Inv. nr. 533. (11.) Inv. nr. 533. (12.) Inv. nrs. 524 - 526, jaarverslag 1982, blz.46 (inv. nr. 33); jaarverslag 1983, blz.41 (inv. nr.34); en jaarverslag 1986, blz.53 (inv. nr. 36). (13.) Inv. nrs. 525, 526. (14.) Inv. nr. 526. (15.) Inv. nr. 533. (16.) Inv. nrs. 525, 526 en jaarverslag 1989, blz.64 (inv. nr. 39). (17.) Inv. nrs. 525, 526. (18.) Inv. nr. 525 en jaarverslag 1992, blz.57 (inv. nr. 42). |
| Verwerving | Een deel van het semi-statisch archief over de periode 1945 – 1984 werd in 1987 overgebracht naar het Gemeentearchief. In 1995 werd de rest van het archief ovegeplaatst naar de gemeentelijke archiefbewaarplaats. De overbrenging vond plaats in 2007 na afronding van de inventarisatie. |
| Aanvullingen | In het voorjaar van 2011 zijn zes antecedentenkaarten van van misdaad verdachte personen toegevoegd onder inv.nr. 5964. Deze kaarten, die dateren van 1920-1935, zijn bij wijze van voorbeeld bewaard, voornamelijk omdat uit genoemde periode vrijwel niets van het politiearchief bewaard is gebleven. In juli 2011 ontving het RAN een aantal archiefstukken met betrekking tot het onderzoek naar de rellen tijdens en na de ontruiming van het gekraakte kantorencomplex boven de parkeergarage aan het Marienburg. Na selectie en vernietiging van reeds aanwezig materiaal, zijn deze archiefstukken toegevoegd als inv.nrs. 5965-5969. Aanvulling met archief van de Commandant ME Gelderland, 7 stukken, met rapportenboek, logboek en correspondentie over de taakuitvoering van de Mobiele Eenheid in de periode 1960-1972. In 2015 zijn een aantal archiefstukken, hoofdzakelijk betreffende het bombardement van februari 1944, uit de Collectie Tweede Wereldoorlog, voorheen Oorlogsdocumentatie, toegevoegd als inv. nrs. 6091-6102. In 2022 is een dossier over de bewaking van landbouwmachines en oogst door burgers in 1941-1942, aangetroffen in archief 2 Secretarie Gemeente Nijmegen 1810-1946, toegevoegd als inv.nr. 6105. |
| Selectie | De selectie van de vernietigbare bescheiden heeft plaats gehad aan de hand van de richtlijnen vastgesteld bij de beschikkingen van 24 augustus 1983, nr. 4130 en 7 november 1983, nr. 83-4072/3715 van de Ministers van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur en Binnenlandse Zaken (Stc. 247). Sommige voor vernietiging vatbare bescheiden zijn daarvan uitgezonderd vanwege hun belang voor de (lokale) geschiedschrijving. Het betreft de subjectdossiers van de Vreemdelingendienst, het register van horecagelegenheden, stukken betreffende werkbezoeken van kamerleden, bewindslieden, burgemeesters, Commissarissen der Koningin, officieren van justitie en buitenlandse collega's, geweldsrapporten, dag- en nachtrapporten, dossiers inzake de afhandeling van klachten over politieoptreden bij bepaalde gelegenheden, een register van arrestanten, passanten en nachtverblijvers en de salarisadministratie. |
| Ordening | Per 6 juli 1948 voerde de administratie de basisarchiefcode van de V.N.G. in. (1) Men zou daar een cesuur in het archief kunnen aanbrengen, maar aangezien uit de periode daarvoor slechts weinig stukken overgebleven zijn, is het hele archief in één blok beschreven. Het archief bestond uit drie gedeeltes: dossiers geordend volgens de basisarchiefcode, series dag- en nachtrapporten met indexen daarop en correspondentieregisters alsmede het zogenaamde korpssecretariaatsarchief. Dit laatste deel bestond uit mappen, gevormd uit stukken die waren afgezonderd uit het codearchief door het secretariaat van de korpsleiding. De mappen uit het archief van het korpssecretariaat zijn weer samengevoegd met de dossiers uit het codearchief, te meer daar verscheidende dossiers uit beide delen elkaar aanvulden. Het archiefschema is gebaseerd op de basisarchiefcode. De beschrijvingen zijn ingedeeld in de drie hoofdrubrieken Algemeen, Organisme en Taakuitvoering, waaraan een kleine rubriek Documentatie is toegevoegd. Deze indeling is gekozen omdat die het beste aansloot bij de bestaande ordening en omdat in dat schema de beschrijvingen op de meest evenwichtige wijze ingedeeld konden worden. (1) Jaarverslag 1948, blz.18 (inv. nr. 2). |
| Voorwaarden voor raadpleging | Het archief bevat relatief veel stukken die privacygevoelig zijn. In overleg met de rechtsopvolger van de archiefvormer is besloten de openbaarheid van deze stukken, met een beroep op artikel 15 van de Archiefwet 1995, te beperken. Deze beperkingen zijn bepaald in de akte van overbrenging van het archief. De termijn van de beperkingen varieert van 30 jaar (voor stukken over personeel en personele verhoudingen) tot respectievelijk 60 jaar (voor dag- en nachtrapporten) en 75 jaar (voor processen-verbaal, geweldsrapporten en vreemdelingenregisters). De precieze termijn staat vermeld bij de desbetreffende beschrijvingen. Inzage door derden is tot die tijd slechts mogelijk na voorafgaande schriftelijke toestemming van de gemeentearchivaris. |
| Aanvraaginstructie | Openbare archiefstukken kunnen via de website en in de studiezaal van het Regionaal Archief Nijmegen worden aangevraagd. Om een archiefstuk aan te vragen via onze website, gebruikt u de knop ‘Aanvragen’ op de detailpagina van het archiefstuk. Om een archiefstuk in de studiezaal aan te vragen noteert u op een aanvraagbriefje de naam van het archief en het inventarisnummer van het betreffende archiefstuk. Zie voor adres en openingstijden de website: https://regionaalarchiefnijmegen.nl. |
|---|---|
| Citeerinstructie | Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met een verkorte aanhaling. Volledig: "Regionaal Archief Nijmegen (RAN), 85 Gemeentepolitie Nijmegen (1911) 1941 - 1994, inventarisnummer …." Verkort: "RAN, verkorte titel archief, inv.nr. …". |