Hoofdcategorie | 14 Welzijn en maatschappelijke zorg |
---|---|
Subcategorie | 14.1 Armenzorg en liefdadigheid |
Subcategorie | 14.3 Bejaardenzorg |
Archiefvormer | Oud Burgeren Gasthuis (1817-) (1817) |
Periode | (1717) 1817 - 1990 |
Bereik en inhoud | Het archief bevat vergaderstukken van het college van regenten, het algemeen en dagelijks bestuur en de staf, ingekomen en uitgaande stukken, stukken betreffende de organisatie (oprichting en ontwikkeling, bestuur, personeel, contacten met derden, het gasthuiscomplex, financiën, eigendommen, archief en geschiedschrijving), bejaardenzorg en bedeling. De series begrotingen en rekeningen zijn compleet. Tot 1936 zijn zij samen ingebonden. Het Oud Burgeren Gasthuis voerde een kameralistische boekhouding. De daartoe behorende manualen komen echter niet voor. Men hield journalen bij, en ter controle registers van inkomsten en uitgaven. Van de verdere boekhoudkundige bescheiden van voor 1890 is vrijwel niets bewaard gebleven. Zo ontbreken bijna alle dagboeken van voor 1893. |
Omvang | 39,125 m. |
Medium | Papier |
Openbaarheid | Deels openbaar |
Verantwoording | Govert Boomsma (1985), Robert Spanings (2019) |
Geschiedenis van het archief | Bij de verbouwing van het gasthuisgebouw in 1846 werd naast het kantoor van de secretaris-rentmeester een archiefruimte gemaakt. Op het kantoor was een brandkast met twaalf laden aanwezig voor de eigendomsbewijzen. De regenten J.M. van Pabst van Bingerden en A.W. van Roggen, die de zogenaamde archiefcommissie vormden, berichtten in de vergadering van het college van regenten van 19 mei 1869 een inventaris van de archieven van het Oud Burgeren gasthuis (OBG) en voorgangers over de periode 1330-1867 te hebben gemaakt. De inventaris verscheen in 1871 in druk (J.M. van Pabst van Bingerden, Inventaris van het Oud Archief van het Oud-Burger-Gasthuis). Daarin klaagde Van Pabst van Bingerden dat er veel oude stukken verloren waren gegaan. In 1928 werd een nieuwe en grotere archiefkluis gebouwd naast het kantoor van de secretaris-rentmeester. In 1944 voltooide de toenmalige secretaris-rentmeester E.M. Hekking een inventaris van de archieven van het OBG en voorgangers over de periode 1330-1940, die de inventaris van Pabst van Bingerden verving. Ook Hekking maakte geen onderscheid tussen de verschillende archieven. Vergelijking van de inventarissen van 1871 en 1944 laat zien dat ook uit de negentiende eeuw veel stukken zijn verdwenen. Bij de evacuatie van het gebouw aan de Molenstraat 41 in 1943 werden de archieven van het OBG en voorgangers overgebracht naar het Stadsarchief in de Mariënburgkapel. Deze bleef als door een wonder voor vernieling door het oorlogsgeweld gespaard. De gemeentearchivaris kon dan ook na de oorlog berichten dat er van de archieven van het OBG niets verloren was gegaan; ze hadden alleen wat vochtschade. Na de bevrijding gingen de archieven weer terug naar het gebouw aan de Molenstraat. In 1967, bij de verhuizing van het OBG naar de Professor Cornelissenstraat 2, werden de archieven ondergebracht in een kluis in de kelder van het nieuwe gebouw. Daarin werd dezelfde indeling aangehouden als in de oude archiefkluis. In 1977 gaf het OBG zijn historische archieven in bruikleen aan het Gemeentearchief Nijmegen (tegenwoordig Regionaal Archief Nijmegen). In 2018 werd de bruikleen omgezet in een schenking. |
Verwerving | Bruikleen 1977; schenking 2018 |
Aanvullingen | 1992 en 2001 |
Selectie | Een groot aantal stukken is voor vernietiging geselecteerd, met name dubbele stukken, stukken betreffende de samenstelling van begrotingen en jaarrekeningen, boekhoudkundige en financiële stukken, stukken betreffende de verpleging en verzorging van bejaarden, onder andere verpleegdendossiers (een willekeurige selectie van de opnamejaren 1967-1990 is bewaard) en stukken betreffende het personeel (een selectie van personeelsdossiers is bewaard, waaronder de dossiers van de directeuren/ directrices). |
Ordening | In de inventaris van J.M. van Pabst van Bingerden uit 1871 (J.M. van Pabst van Bingerden, ‘Inventaris van het Oud Archief van het Oud-Burger-Gasthuis’) zijn de stukken vanaf 1330 tot 1869 beschreven; de nadruk valt echter op de charters (perkamenten of papieren oorkonden) die in een chronologische lijst zijn beschreven. De andere stukken, delen en omslagen zijn summier behandeld en meestal gemerkt met een letter, die soms nog op de stukken is terug te vinden. De inventaris van E.M. Hekking (E.M. Hekking, Inventaris van het archief van het Oud Burgeren Gasthuis) uit 1944 bestaat uit een regestenlijst van charters en een onvolledige beschrijving van de registers en losse stukken. Van na 1817 beschreef hij de series notulen, rekeningen, begrotingen en enkele losse stukken. De door hem beschreven archiefbescheiden werden in de kluis in het Oud Burgeren Gasthuis (OBG) aan de Molenstraat opgeborgen op een nummering die bestond uit een aanduiding van kast/vak, plank en nummer (bijvoorbeeld ‘C-III-70’). Deze aanduidingen zijn nog steeds op de stukken te vinden. Deze indeling werd gehandhaafd in de kluis in de nieuwbouw aan de Professor Cornelissenstraat 2. Govert Boomsma heeft het archief over de jaren 1817-1967 geïnventariseerd als stagiair bij het Gemeentearchief Nijmegen in het kader van de opleiding aan de Rijksarchiefschool te De Haag in 1982-1983. De inventaris verscheen in 1985. Boomsma liet het archief beginnen in 1817, toen het OBG weer een zelfstandige organisatie werd en een nieuw college van regenten aantrad. Het oudste stuk is een retroactum uit 1717 betreffende de benoeming en het ontslag van geneesheren en heelmeesters (inv. nr. (448)). Als einddatum koos hij uit praktische overwegingen voor 1967, het jaar waarin het OBG verhuisde van de Molenstraat naar de Professor Cornelissenstraat. De oude orde zoals die in het archief werd aangetroffen, bestaat uit series notulen, ingekomen stukken, kopieboeken en doorslagen van uitgaande stukken, begrotingen en jaarrekeningen. Daarnaast was er een grote hoeveelheid losse stukken die per onderwerp of zaak in omslagen waren opgeborgen. Bij de inventarisatie door Govert Boomsma zijn deze per rubriek rond de series gegroepeerd, waarbij rekening is gehouden met de organisatie en de taakuitoefening van het OBG. Robert Spanings, medewerker Inventarisatie bij het Regionaal Archief Nijmegen, heeft in 2015-2018 aanvullingen uit 1992 en 2001 geïnventariseerd en geïntegreerd in de bestaande inventaris van Boomsma. Als einddatum is uit praktische overwegingen gekozen voor 1990. Tot dan heeft het OBG zijn archief aan het Regionaal Archief Nijmegen (RAN) overgedragen. In 1979 veranderde het OBG van een burgerlijke instelling van weldadigheid in een stichting. Besloten is om de stukken over de jaren 1979-1990 niet onder te brengen in een afzonderlijk archief en inventaris omdat de administratie nagenoeg niet veranderde. Het archief is onderverdeeld in de hoofdrubrieken ‘Stukken van algemene aard’ en ‘Stukken betreffende afzonderlijke onderwerpen’. Laatstgenoemde rubriek is onderverdeeld in de rubriek ‘Organisatie’ en ‘Taakuitoefening.’ Beide rubrieken zijn onderverdeeld in subrubrieken. De stukken betreffende nalatenschappen van verpleegden zijn van de stukken van het OBG afgescheiden en in de rubriek ‘Persoonlijke stukken van verpleegden’ geplaatst. De laatste rubriek bevat enkele stukken waarvan het verband met het archief niet duidelijk is. Binnen de rubrieken zijn de archiefbeschrijvingen chronologisch geordend, tenzij een andere ordening logischer was. |
Publicaties | Keijser, J.A.M.P., Het Oud Burgeren Gasthuis te Nijmegen 1592-1992, Nijmegen 1992; Lammerts van Bueren, A., Het Oud-Burgeren Gasthuis te Nijmegen, van Middeleeuws gesticht tot modern tehuis, Nijmegen 1967; Schimmel, J.A., Burgerrecht te Nijmegen 1592-1810, geschiedenis van de verlening en burgerlijst, Nijmegen 1966, Tilburg 1966 (Bijdragen tot de geschiedenissen van het zuiden van Nederland VII). |
Aanvraaginstructie | Openbare archiefstukken kunnen via de website en in de studiezaal van het Regionaal Archief Nijmegen worden aangevraagd. Om een archiefstuk aan te vragen via onze website, gebruikt u de knop ‘Aanvragen’ op de detailpagina van het archiefstuk. Om een archiefstuk in de studiezaal aan te vragen noteert u op een aanvraagbriefje de naam van het archief en het inventarisnummer van het betreffende archiefstuk. Zie voor adres en openingstijden de website: https://regionaalarchiefnijmegen.nl. |
Citeerinstructie | Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met een verkorte aanhaling. Volledig: "Regionaal Archief Nijmegen (RAN), 1675 Oud Burgeren Gasthuis (1717) 1817 - 1990, inventarisnummer …." Verkort: "RAN, verkorte titel archief, inv.nr. …". |